Geen twee mensen rouwen hetzelfde – en dat is oké

Hoe rouwen mensen na het verlies van een dierbare? Er is geen vast antwoord op die vraag. Er bestaat geen draaiboek of checklist die je kunt volgen, want iedereen beleeft verlies anders. En dat is oké.

Iedereen rouwt anders

Volgens Lagro-Janssen (2022) is rouwen een natuurlijke reactie van de mens. Het is een manier om zich aan te passen aan een nieuwe realiteit waarin een dierbare ontbreekt. Maar hoe iemand dat doet, verschilt per persoon. Dit komt doordat de manier waarop iemand rouwt samenhangt met zijn of haar leefomstandigheden, levensloop en persoonlijkheid.

Zoals Moors (2015) benadrukt: we moeten afstappen van de oude normatieve modellen die voorschrijven hoe rouw “hoort te verlopen”. Elke rouwervaring is uniek en verdient erkenning.

Wat voelen mensen als ze rouwen?

Rouwen is meer dan verdriet. Het kan gepaard gaan met een intens verlangen naar de overledene, lichamelijke klachten zoals hartkloppingen, duizeligheid en een gevoel van leegte. Soms is er sprake van ongeloof, bijvoorbeeld wanneer mensen denken dat de overledene elk moment weer thuis kan komen. Anderen ervaren concentratieproblemen of voelen zich vervreemd van zichzelf en hun omgeving. Ook raken sommigen het gevoel kwijt wie ze zijn of waar ze thuishoren (Lagro-Janssen, 2022).

Daarnaast is er nog het schuldgevoel, de boosheid of zelfs opluchting (Bonanno et al., 2008). Dat klinkt misschien vreemd, maar het is niet ongewoon. Positieve emoties en mooie herinneringen kunnen daarnaast óók een rol spelen tijdens rouw.

Rouw raakt aan de identiteit

Wanneer iemand overlijdt die belangrijk voor je is, raakt dat aan de kern van wie je bent en hoe je de wereld ziet. Veel mensen ervaren het alsof “een stuk van zichzelf” ontbreekt. Je leven verandert niet alleen emotioneel, maar ook praktisch: sociale rollen, de financiële situatie, of de gezinssamenstelling kunnen compleet veranderen (Bonanno et al., 2008).

De vier rouwtaken: een houvast

Manu Keirse (2005) biedt een praktisch kader met zijn vier rouwtaken, maar benadrukt dat ieder zijn eigen tempo bepaalt. De ene persoon wil direct opruimen, de ander laat maanden alles staan zoals het was. Het belangrijkste is dat je de balans vindt tussen verliesgerichte en herstelgerichte coping (Moors, 2015).

Els en haar zoon: rouw in de praktijk

Els verloor haar zoon, die op 19-jarige leeftijd verongelukte. Drie weken na zijn dood hoorde zij de piano spelen die hij vaak bespeelde, een geluid waarmee ze elke zondag wakker werd. Ze haastte zich naar beneden, maar toen ze hem wilde aanraken, was hij verdwenen (Keirse, 2005). Deze ervaring laat zien hoe de werkelijkheid vaak langzaam doordringt. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in hallucinaties of momenten van ontkenning, wat volkomen normaal is in de rouw. Mogelijk is dit een manier om de pijn van het verlies geleidelijk te verwerken, omdat het je brein helpt om de onwerkelijke realiteit beetje bij beetje te bevatten (Van Deth, 2003).

Hoe kun jij steun bieden aan mensen die rouwen?

• Dwing niets af, maar blijf beschikbaar.
• Laat iemand zijn of haar eigen tempo bepalen.
• Erken dat rouw onderdeel wordt van iemands leven, en niet zomaar “voorbijgaat” (Moors, 2015; Andriessen, 2008).

Wil jij meer tips over hoe je omgaat met mensen die aan het rouwen zijn? Kijk dan op de website van MIND Hulplijn.

Lees ook ‘Rouwverwerking’ voor meer informatie over het proces.